شیره پزی «مانیزان» آیینی با هفت قرن قدمت

در روستاهای درّه جوزان به‌ویژه روستای هدف گردشگری «مانیزان»، آیین شیره‌پزی که در گذشته با شکوه و تشریفات خاصی برگزار می‌شد، امروز در قالب جشنواره‌ای ملی زنده نگه داشته شده و به فرصتی برای نمایش فرهنگ بومی تبدیل شده است.

در این جشنواره، هنرمندان با رقص‌های محلی، پوشش سنتی و نمایش‌های بومی، فضایی سرشار از نشاط و اصالت می‌آفرینند، حضور شعرا، ادیبان و فرهیختگان بر غنای فرهنگی این آیین می‌افزاید و موسیقی و نوازندگی محلی، روحی تازه در کالبد این مراسم کهن می‌دمد.

ملایر در تدارک پانزدهمین جشنواره شیره‌پزی

ثبت ملی آیین شیره‌پزی مانیزان در سال ۱۳۹۰، گواهی بر ارزش فرهنگی و تاریخی این میراث ناملموس است، این رویداد که پس از جهانی‌شدن نظام تولید انگور درّه جوزان در فائو صورت گرفت، امروز به یکی از ارکان گردشگری استان همدان تبدیل شده و همه‌ساله در تقویم هفته گردشگری و جشنواره‌های ملایر، میزبان شمار زیادی از بازدیدکنندگان و گردشگران است.

ملایر با افتخار به این میراث معنوی، جشنواره‌ای به بلندای فرهنگ و سنت خود برگزار می‌کند؛ جشنواره‌ای که از سال ۱۳۸۹ آغاز شده و تا امروز پانزده سال است که استمرار یافته، این آیین، نه تنها فرصتی برای معرفی توانمندی‌های منطقه است، بلکه پیوند ناگسستنی گذشته و حال را به نمایش می‌گذارد و یادآور اصالتی است که در دل مدرنیته زنده مانده است.

اما روستای مانیزان با افتخار بر بام کهن این آیین دیرینه تکیه زده و صحنه‌ای چشمگیر از تلفیق میراث گذشتگان و زندگی امروزی را به نمایش گذاشته است و می‌رود تا آینده‌ای سرشار از هویت و فرهنگ برای نسل‌های بعد رقم بزند.

آیین شیره‌پزی مانیزان؛ میراث ناملموس ایران

امروز آیین سنتی شیره‌پزی سنتی مانیزان به ایستگاه پانزدهم رسیده و مهیای برگزاری جشنواره‌ای باشکوه و پُرشور برای ایرانیان است که برای چشیدن طعم اصیل شیره انگور و تجربه‌ آیین کهن انگورپزان، راهی این دیار می‌شوند.

شیره‌پزی سنتی در ملایر بی‌رقیب و یکّه‌تاز، تنها یک فرآیند تولید نیست؛ بلکه رویدادی فرهنگی است که با ثبت ملی در فهرست میراث ناملموس ایران، هویت خود را برای نسل‌های آینده تضمین کرده است.

شیره‌پزی سنتی در ملایر بی‌رقیب و یکّه‌تاز، تنها یک فرآیند تولید نیست؛ بلکه رویدادی فرهنگی است که با ثبت ملی در فهرست میراث ناملموس ایران، هویت خود را برای نسل‌های آینده تضمین کرده است.

این آیین کهن هرسال در آستانه‌ ماه مهر برگزار و فرش قرمز میهمان‌نوازی خود را زیر پای گردشگران می‌گستراند و مردمان خونگرم روستاهای درّه‌ جوزان، به ویژه مانیزان، با آغوشی باز میزبان هموطنان خود از هر گوشه‌ ایران می‌شوند.

در کنار تمام تلاش‌ها برای حفظ و احیای آیین کهن شیره‌پزی سنتی ملایر، ثبت جهانی نظام تولید انگور درّه‌ جوزان در سازمان فائو به عنوان یکی از مهمترین میراث‌های کشاورزی ایران در جهان، نه تنها بر ارزش‌های کشاورزی این منطقه مهر تأیید زد، بلکه آن را به یکی از ارکان مهم گردشگری استان همدان و منطقه تبدیل کرده است.

راه هموار گردشگری ملایر با شیره‌پزی سنتی

و امروز مانیزانی‌ها برای برگزاری پانزدهمین جشنواره ملی شیره‌پزی سنتی لحظه‌شماری می‌کنند تا با بوی شیره‌ انگور در کوچه‌های کاهگلی و بافت پلکانی روستا، نوای شادی مردم و چشم‌انداز باغ‌های انگور، صحنه‌ای نوستالژیک را خلق کنند که در ذهن تمام ایرانیان حک شود.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ملایر در همین رابطه در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: دهم مهرماه امسال پانزدهمین جشنواره شیره‌پزی سنتی ملایر همزمان با هفته گردشگری، در روستای هدف گردشگری مانیزان برگزار می‌شود.

«ابراهیم جلیلی» با اشاره به اینکه آیین شیره‌پزی در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده است، افزود: «مهارت پخت باسلوق، شیره و ترخینه» نیز پیش از این در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است.

وی همراهی مدیران، دهیار و اعضای شورای اسلامی روستای مانیزان در برگزاری این جشنواره را مهم خواند و گفت: در جشنواره امسال برنامه‌های متنوع فرهنگی، ایجاد بازارچه عرضه محصولات و مشتقات انگور و شیره تدارک دیده شده است.

انتفاع اقتصادی؛ هدف مهم جشنواره شیره‌پزی

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر از اهداف مهم این جشنواره به جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه، معرفی «شیره انگور» به عنوان یکی از ظرفیت‌های گردشگری کشاورزی این شهرستان و مشتقات آن و توسعه و ترویج آیین شیره‌پزی به عنوان عاملی برای ماندگاری این محصول و قابل استفاده بودن آن اشاره کرد.

جلیلی تأکید کرد: با برگزاری این جشنواره جامعه محلی از طریق معرفی و فروش این محصول و سایر محصولات کشاورزی نفع اقتصادی می‌برند و شور و نشاط اجتماعی ایجاد می‌شود.

وی به امکانات رفاهی ایجادشده در روستای هدف گردشگری مانیزان اشاره کرد و گفت: در این روستا، ۱۰ چشمه سرویس بهداشتی و یک سایت جشنواره به مساحت چهار هزار متر مربع ساخته و کف‌فرش شده است.

جلیلی: با برگزاری این جشنواره جامعه محلی از طریق معرفی و فروش این محصول و سایر محصولات کشاورزی نفع اقتصادی می‌برند و شور و نشاط اجتماعی ایجاد می‌شود.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر در توضیح آیین شیره‌پزی، اظهار کرد: این آیین از دیرباز در ملایر مرسوم بوده و در سراسر این شهرستان انجام می‌شود.

جلیلی با بیان اینکه شیره‌پزی اواخر شهریور و اوایل مهرماه همزمان با برداشت محصول انگور انجام می‌شود، افزود: مردم انگور را از باغ‌ها چیده و پس از گرفتن آب انگور و صاف کردن آن با خاک سفید، در دیگ‌های مخصوص ریخته و نسبت به پخت شیره اقدام می‌کنند که فرآیند خاصی دارد.

وی به خواص درمانی شیره انگور اشاره کرد و گفت: در طب سنتی و طب اسلامی به استفاده روزانه از شیره انگور توصیه فراوان شده و از جمله خواص آن می‌توان به رفع سردی معده، تنظیم فشار خون، رفع سستی و بی‌حالی، تقویت معده و سیستم گوارشی و رفع کم‌خونی اشاره کرد.

جلیل تاکید کرد: رویداد شیره‌پزی سنتی ملایر جزء جشنواره‌های ثبت شده در فهرست رویدادهای ملی وزارت میراث‌ فرهنگی است که به جذب گردشگر کمک زیادی می‌کند.

رهاورد:

جشنواره شیره‌پزی ملایر تنها یک جشن برای فروش محصول نیست؛ بلکه نمایشی از هویت و تلاش مردمان این دیار است و این رویداد می‌تواند به موتور محرکی برای توسعه همه‌جانبه منطقه تبدیل شود که هم فرهنگ را حفظ می‌کند، هم اقتصاد را رونق می‌بخشد و هم روستای هدف گردشگری مانیزان را روی نقشه گردشگری ایران به عنوان یک مقصد ویژه تثبیت می‌کند.